DUYGU VE DAVRANIŞ BOZUKLUĞU NEDİR?
Özel gereksinimli çocuklarda istenmeyen bazı davranışlar gözlenmektedir. Bu davranışlar problem davranışlar olarak kabul edilmektedir. Bu problem davranışlar, çocuğun öğrenmesini, öğrendiklerini günlük hayatta uygulayabilmesini ve toplumsal uyumunu olumsuz yönde etkilemektedir.
Özel gereksinimli çocuklar yetersizliklerine ek olarak kendilerini ifade edememe, iletişim kuramama, gibi bazı nedenlerden dolayı, yetersizlik türüne, yaşına, cinsiyetine, göre değişen çevrelerinde kabul görmeyen bazı problem davranışlar sergilerler. Bu davranışlar arasında öfke nöbetleri, saldırganlık, yalan söyleme, bağırma, kendisine ya da başkasına zarar verme, sürekli konuşma, altını ıslatma, nesneleri fırlatma, izinsiz eşya alma, tırnak yeme, uyuklama, ödevini yapmama, küfür etme gibi davranışlar sayılabilir.
Problem davranışlar ile başa çıkabilmek için uygulamalı davranış analizi kullanılmaktadır. Uygulamalı davranış analizi bireylere yeni davranışlar kazandırmak, uygun olmayan davranışlarını önlemek ve bireylerde davranış değişikliği sağlamak amacıyla uygulanır.
Problem Davranışların Etkileri Nelerdir?
- Öğrenmenin ve beceri gelişiminin engellenmesi.
- Sosyal çevreyle uyumsuzluk.
- Akranları tarafından dışlanma.
- Yetenekleri kullanamama ve yeni yetenekler edinememe.
- Sosyal gelişimin sekteye uğraması.
Problem Davranışları Önlemek Ve Azaltmak
Problem davranışlar, genel olarak çocuğun eğitim, öğrenim, beceri geliştirme sürecini olumsuz etkileyen, kendisine ve çevresine zarar verme ya da rahatsızlık vermeye sebep olan davranışlardır. Bu tür davranışlar genellikle okul öncesi eğitiminde ya da okul çağında ortaya çıkar. Önlem alınmadığı takdirde çocukların gelişimlerini olumsuz etkileyeceğini belirtmek gerekir.
Problem davranışlar genellikle 10 yaş altında ortaya çıksa da çocukluğun her evresinde görülebilmektedir. Bu davranışların birçok sebebi olabilir. Çocuğun psikolojik özellikleri, aile ortamında yaşadıkları, okul ile uyumsuz olmasına sebep olan durumlar, kötü rol model alma, kitle iletişim araçlarının etkileri ve birçok etken çocuklarda sürekli olarak tekrarlanan problem davranışlar oluşturabilir.
Davranış Değiştirme Yöntemleri
Çocuklardan biri ya da birkaçı olumsuz davranışlar gösteriyorsa, ailenin yapması gereken ilk şey bu davranışların tekrarlamasını ve süreklilik kazanmasını önlemektir. Ancak bunu yaparken kesinlikle çocuklar üzerinde bir korku unsuru yaratılmamalıdır. Fiziksel ve psikolojik şiddet kısa vadede davranışları engellemiş gibi görünse de uzun süreçte daha büyük krizlere yol açabilir. Hatta çocukların hayatları boyunca kurtulamayacakları travmalara sebep olabilir. Bu yüzden şiddetten, çocukta korkutucu bir etki yapacak davranışlardan kaçınmak, çocukları olumlu yönde telkin ederek bu davranışların sürekliliğini engellemek ve değiştirmek gerekecektir.
1) Davranış Zincirini Kırmak
Problem davranışların önüne geçmenin en etkili yollarından biri bu davranışların sürekliliğini ortadan kaldırmaktır. Bu da ancak davranış zincirini kırma yöntemi ile mümkün olabilmektedir. Yakınlık kontrolü, davranış zincirini kırmak için yapılacak ilk eylemdir. Ancak davranış zincirini kırmanın en iyi yolu öğretmenin öğrenciyle doğru bir biçimde iletişime geçmesidir. Problem davranışlar sergileyen çocuk, kendisiyle olumlu bir şekilde iletişime geçildiğinde ve çözüm önerileri sunulduğunda bu davranışların önüne geçebilir. Ne olursa olsun burada çocuğu suçlama ya da sorumlu tutma eğilimi göstermemek, davranışların sebeplerini anlayarak ortadan kaldırmaya ya da reaksiyonu azaltmaya çalışmak gerekmektedir.
2) Pekiştirme
Pekiştirme yöntemi çocuğun olumlu güdülenmesini ve problem davranışların önüne geçmesini sağlayabilir. Pekiştirmenin temel amacı uygun olmayan davranışların azaltılması ve çocuğun bunun yerine olumlu, uygun davranışlar edinmesinin sağlanmasıdır. Pekiştirme eyleminde davranışların önlenmesinin ve azaltılmasının belli bir süreci vardır. Aşağıdaki aşamalardan sonra çocukların olumsuz davranışları kaybolabilir ve bunun yerine olumlu davranışlar edinmeleri sağlanabilir. Pekiştirme sürecinin büyük bir titizlikle yerine getirilmesi de son derece önemlidir.
Çocuğunuzun bu konuda eğitime ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız size yardımcı olabiliriz.
Tel:+90 342 322 07 17
Cep Telefonu : +90 532 485 37 81
Whatsapp : +90 532 485 37 81